Antykoncepcja

Antykoncepcja to termin określający zbiór metod zapobiegających zapłodnieniu lub trwałemu zagnieżdżeniu się zarodka w macicy. Jej zastosowanie ma na celu uniknięcie ryzyka nieplanowanej ciąży, a wybór konkretnej metody podyktowany jest czynnikami takimi jak wiek, stan zdrowia, środki finansowe, odwracalność, światopogląd, czy korzyści poza-antykoncepcyjne.

Stosowanie antykoncepcji innej niż naturalne planowanie rodziny jest sprzeczne z naukami większości Kościołów, co motywowane jest głównie szacunkiem do życia, naruszeniem wewnętrznej integralności aktu małżeńskiego oraz sprzecznością z koncepcją osoby i płciowości ludzkiej.

Do metod utrudniających zapłodnienie zalicza się takie, które nie powodują śmierci zarodka. Są to:

• naturalne planowanie rodziny- wykorzystujące okresową niepłodność kobiety i oparte na metodach objawowo-termicznych; wykazano, że skuteczność NPR przy przestrzeganiu wszystkich zaleceń danej metody to 97-98%;

• metody mechaniczne (prezerwatywa, kapturek dopochwowy) – blokujące możliwość wniknięcia spermy do dróg rodnych i tym samym zapobiegające zapłodnieniu; ich skuteczność ocenia się na 84-98%, przy czym podkreśla się ich rolę w zmniejszanie ryzyka zakażenia niektórymi chorobami przenoszonymi drogą płciową;

• spermicydy, wprowadzane do pochwy bezpośrednio przed stosunkiem i pozbawiające plemniki możliwości ruchu;

• metody chirurgiczne (podwiązanie jajowodów, wazektomia), polegające na przecięciu jajowodów u kobiet lub nasieniowodów u mężczyzn; sterylizacja jest uznawana za jedną z najskuteczniejszych metod antykoncepcji, choć odnotowuje się niewielki procent zapłodnień na skutek samoistnego udrożnienia podwiązanych przewodów;

• płukanie pochwy - metoda wysoce zawodna i niepolecana;

• stosunek przerywany, stosunek bez wytrysku - z najnowszych badań wynika, że preejakulat w większości przypadków nie zawiera plemników, w związku z czym stosunek przerywany został uznany z bardzo skuteczną metodę antykoncepcyjną.

Do tej grupy zalicza się metody, które prowadzą do zmian fizjologicznych w drogach rodnych kobiety, co skutkuje obumarciem zapłodnionej komórki jajowej. Z tego względu są zaliczane do środków wczesnoporonnych. Są to:

• wkładki domaciczne, nazywane metodą chemiczną, ze względu na uwalnianą miedź, która zmienia właściwości błony śluzowej macicy i zapobiega zagnieżdżeniu się zapłodnionego zarodka;

• metody hormonalne (tabletki, zastrzyki, plastry, implanty), wśród których wymienia się środki jedno – i dwuskładnikowe; ich zadaniem jest hamowanie owulacji, a w przypadku zapłodnienia, uniemożliwienie zarodkowi zagnieżdżenia się w macicy; do metod hormonalnych zalicza się również antykoncepcję postkoitalną, potocznie zwaną awaryjną”.

Metody hormonalne wykazują bardzo dużą skuteczność i minimalne ryzyko efektów ubocznych (choć należy wspomnieć, że wiążą się ze wzrostem ryzyka zakażeń grzybiczych i bakteryjnych oraz choroby zakrzepowej). Niejednokrotnie są stosowane ze względu na korzyści poza-antykoncepcyjne. Trwają również próby opracowania antykoncepcyjnych środków hormonalnych dla mężczyzn.